از ورلدُمیتر چه می دانید؟ - مجله وبلاگ فروش

این روز ها علاوه بر وسواس ضدعفونی کردن وسواس دیگری هم پیدا نموده ایم. تا فرصتی پیدا می گردد، با نگرانی و اضطرب، سراغ سایت ورلدُمیتر می رویم تا آخرین آمار جهانی مبتلایان به کرونا را ببینیم و میزان تلفات کشور ها را مقایسه کنیم.

تک صفحه ای شامل جداول آماری که ظرف چند روز راه انداخته شد، حالا به جمع صد سایت پربازدید جهان راه یافته است و به یکی از پرارجاع ترین منابع اطلاعات جهان تبدیل شده است، چنانکه حتی دولت انگلستان آمارش را نقل می نماید. ولی این وب سایت دست چه کسی است و آیا داده هایش دقیق اند؟

اندری الیمتوف در سال 2004، قبل از آنکه بیست ساله گردد، وب سایتی ساخت که به یکی از پربازدیدترین وب سایت ها در جریان عالم گیر شدن ویروس کرونا تبدیل شده است: ورلدُمیتر. این وب سایت به جمع صد سایت برتر الکسا راه یافته است.

کار به جایی رسید که حکومت ها، سیاست مداران، خروجی های رسانه ای و تحلیل گران از داده های بیماری کرونا که این وب سایت تلفیق می نماید نقل قول می آورند؛ چنانکه پیتر هیچنز1 چک کردن روزانۀ ورلدُمیتر را برای مقایسۀ آمار های انگلستان و سوئد شروع نموده است.

دبیران ویکی پدیا هم بحث نموده اند که آیا می گردد از این وب سایت به عنوان منبع استفاده کرد یا نه. نظریه پردازان توطئه و یک اندیشکدۀ راست گرای آمریکایی هم برآورد نموده اند که یک شرکت چینی پشت پردۀ این وب سایت است. پس آیا می توان به آن اعتماد کرد؟ و چه کسی پشت پردۀ آن است؟

مسألۀ ورلدُمیتر، از همان زمان تأسیسش، مُردن مردم بود. صفحۀ اصلی آن، که نسخۀ بایگانی شدۀ آنلاینش موجود است، حاوی برآورد هایی از جمعیت زمین، مرگ ومیر های آن سال، مرگ ومیر های آن روز، مرگ های ناشی از بیماری های مُسری آن سال، تعداد خودرو های تولیدشده، و مصرف ذغال سنگ بود.

این وب سایت با استفاده از کُدهای جاوا و ساعت رایانۀ شما آمار زنده را ارائه می دهد، یعنی آن نسخۀ بایگانی شده هنوز هم برای سال 2020 جواب می دهد، اما با استفاده از داده هایی که حتی آن هنگام هم فقط تا حدی برای سال های 2004-2003 صحیح بودند.

الیمتوف می گوید: من آن موقع فقط داشتم با کُدهای جاوا بازی می کردم، و بعد از خواندن یکی از آن خبر هایی که می گفت: هم اکنون هر ثانیه فلان تعداد آدم می میرند به ذهنم رسید که بانمک می گردد اگر آن آمار را به شکلی دربیاورم که راحت تر خوانده گردد. درست کردن کلش هم فقط دو سه روز کار بُرد.

بعد از آنکه وب سایت دیگ گزارش کار او را داد، وب سایت ترکاند. (الیمتوف می گوید: بله، من این قدر پیرم!) لذا او چند ماه بعد وب سایت را در ای بِی حراج کرد و به 2000 دلار فروخت. آن موقع، این رقم یک عالَم پول بود و من هنوز بیست سالم هم نشده بود. پس اصلاً جای بحث نداشت.

آن موقع به نظرم می آمد که پول نقد فوری خیلی بیشتر از بازده درازمدت می ارزد. همچنین آن ایام راهی نبود که بگردد از یک وب سایت پربازدید پول نقدی درآورد؛ لذا آن پول، در آن دوران، واقعاً به زندگی ام یاری کرد.

ولی به نظر نمی آمد که خریدار هم در ابتدا برنامۀ بزرگی برای وب سایت داشته باشد. در سال 2013 که الیمتوف آن وب سایت را در صفحۀ اول رِدیت دید، پیغامی برای ورلدُمیتر فرستاد تا تبریک بگوید. مالکش، داریو، شرح داد که وب سایت را اساساً به خاطر PR6 خریده است: Page Rank 6، همان سیستم الگوریتمی مورد استفادۀ گوگل برای رتبه بندی محبوبیت یک وب سایت و محبوبیت سایت هایی که در صفحات دیگر پیوند خورده اند، که دیگر بلااستفاده است. او می خواست از آنجا به وب سایت های دیگر پیوند بزند تا ترافیکشان بیشتر گردد.

بعد که کسب وکارش در آن سوی ماجرا افول کرد، تصمیم گرفتم روی ورلدُمیتر سرمایه گذاری کنم تا منابع و آدم ها را به سمتش جذب کنم تا اینکه بالاخره راه خودش را پی بگیرد.

در سال 2005، وب سایت ارائۀ آمار و ارقامی را شروع کرد که دستی به روز می شدند: یعنی تلفات نظامی آمریکاییان در عراق را از زمان شروع جنگ، از زمان موفقیت عملیات، از زمان دستگیری صدام و از زمان تسلیم صدام به عراقی ها نشان می داد. از سال 2007، جناب توماسون با عنوان هماهنگ نمایندۀ ارشد پروژه هدایتش را بر عهده گرفت، و به سال 2009 که رسید آن وب سایت بخشی از پروژۀ آمار بلادرنگ شد.

ولی پروژۀ آمار بلادرنگ گویا شامل ورلدُمیتر و تعدادی سایت های مشابهش می شد که تیم ناشناسی از طراحان، محققان و داوطلبان آفریده بودند. شمارش گر های ورلدُمیتر هم گویا مجوز گرفته و روی نمایش گر های الکترونیک و تابلو های کنار جاده در کلمبیا و انگلستان نشان داده می شدند.

امروز در وب سایت ورلدُمیتر، که می گوید تحت مالکیت داداکس است، دیگر اشاره ای به توماسون یا مدیر سابق وب سایت یعنی پیتر کالینز نمی گردد. نظریه پردازان توطئه به سرعت دریافتند که حداقل دو شرکت با نام داداکس وجود دارند که یکی از آن ها در شانگ های مستقر است، و لذا آن شرکت آماج سؤالاتشان دربارۀ داده ها شد.

اما وب سایت دست آن شرکت نبود، بلکه به یک شرکت آمریکایی به نام داداکس با مسؤولیت محدود تعلق داشت. فُرم های رسمی که شرکت پُر نموده نشان می دهند زمانی رییسش کسی به نام داریو پاسکولینو بوده است. چندین بار هم کوشش شده با ورلدُمیتر تماس بگیرند و با افراد درگیر در آن پروژه صحبت نمایند تا نظر بدهند، که همگی ناموفق بوده اند.

کنجکاوی هایی که دربارۀ مالکیت احتمالی چینی ها بر ورلدُمیتر پیش آمده، صرفاً پیغامد شک و تردید ها دربارۀ درستی داده های چینی ها پیرامون ویروس کرونا نیست، بلکه به مسائل و مسائل فرآیند جمع آوری داده ها در ورلدُمیتر هم مربوط می گردد.

وب سایت چند بار در ماه مارس هک شد، اتفاقی که شاید گریزناپذیر بود، و متعاقباً وب سایت نشان می داد که آمار تلفات در واتیکان سیتی 892045 نفر است. این رقم باورپذیر نبود، بماند که می گفت: این رقم برآمده از 568 هزار مورد ابتلاء در کشوری است که جمعیتش حدود 800 نفر است. ولی وب سایت مسائلی فارغ از هکر ها هم دارد.

مکس رُزر، محقق دانشگاه آکسفورد و بنیان گذار مجلۀ علمی جهانی ما بر حسب داده ها2، گفته است که از این وب سایت سرخورده و نومید شده است. او توییت کرد که: من از ورلدُمیتر دلخورم، چون وقت زیادی از من و تیم من تلف می نماید.

چند هفته است که مردم پیغام می دهند چرا فلان یا بیسار را نشان نمی دهیم و می گویند ورلدُمیتر این داده ها را دارد؛ و در بیشتر موارد وقتی داده هایشان را آنالیز می کنید، می بینید که منبعی ندارند یا غلط اند. به گفتۀ او، وب سایت ورلدُمیتر در گزارش تعداد تست ها، در برچسب زدن روی سنجه ها، و اشتباه دریافت نرخ تلفات مبتلایان با نرخ تلفات بیماری3، خطا داشته است.

تیم ورلدُمیتر، خلاف تیم ویکی پدیا، کاملاً گمنام اند. فارغ از فهرست به روزرسانی های روزانۀ کشور به کشور که بعضی از آ ن ها به منبع اصلی پیوند دارند و بعضی نه، ورلدُمیتر فاقد تاریخچۀ ویرایش، صفحات تبادل نظر یا بایگانی ارزیابی هاست.

عدم ارجاع به منابع بعضی آمار ها و هرازگاه ناسازگاری داده های منبع و به روزرسانی وب سایت کفایت می کرد تا دبیران ویکی پدیا تصمیم بگیرند استفاده از ورلدُمیتر به عنوان منبع در صفحات مرتبط با ویروس کرونا مجاز نباشد.

ورلدُمیتر منبع بدردبخوری برای دبیران ویکی پدیا نبود، اما برای حکومت انگلستان بود. از 30 مارس تا 14 آوریل، در نموداری که در کنفرانس های خبری روزانه به مقایسۀ جهانی مرگ ومیر این بیماری می پرداخت، به ارقام ورلدُمیتر ارجاع می شد.

اما لابد، چون ورلدُمیتر صراحتاً به تفاوت شیوه های فرآیند گزارش دهی میان کشور ها اشاره نمی کرد و حتی اگر ارقام مرگ ومیر شامل افرادی نمی شد که در مراقبت خانگی جان داده بودند باز هم این آمار را کنار هم می گذاشت (که ژورنال خدمات بهداشت در 14 آوریل به این نکته اشاره نمود)، مقایسه ها مخدوش بودند. فردای آن روز، منبع آمار حکومت انگلستان به دانشگاه جانز هاپکینز تغییر یافت.

وقتی پرسیده شد که آیا داده های ورلدُمیتر راستی آزمایی شده اند و اصلاً چرا از آن ها استفاده شده است، یک سخنگوی دولت گفت: هر دوی ورلدُمیتر و جانز هاپکینز داده های جامع و معتبری ارائه می دادند. با تحولاتی که رُخ داد، ما از ورلدُمیتر سراغ جانز هاپکینز رفتیم، چون جانز هاپکینز بیشتر به منابع رسمی تکیه می نماید. مثلاً در ایالات متحده، جانز هاپکینز اطلاعات ایالتی را تلفیق می نماید.

صدالبته داده های دانشگاه جانز هاپکینز هم منتقدان خودش را دارد. یک صفحه در پروژۀ GitHub، یعنی همان جایی که دانشگاه جانز هاپکینز داده های خودش را منتشر می نماید، از آن ها می خواهد که: لطفاً گمراه سازی مردم با ارائۀ داده های قلابی را متوقف کنید و بگذارید ارائه دهندگان قابل اعتماد مثل [ورلدُمیتر]این کار را بنمایند.

علی رغم همۀ خدشه ها، کماکان ترافیک زیادی نصیب ورلدُمیتر می گردد: هم بخشی که ویروس کرونا را پوشش می دهد، و هم آن قسمتی که گویا به روزرسانی بلادرنگ از آمار های جهانی است. در سال 2010، یک کتاب دار اهل تورنتو در مروری بر این وب سایت نوشت: اولین بار که ورلدُمیتر را دیدم، حس کردم ناگهان وارد مدار زمین شده ام و به فعالیت جمعی همۀ انسان های ساکن سیارۀ زمین می نگرم.

با نمایش تر و تمیز داده ها در ورلدُمیتر، احساس می کنیم ماجرای ویروس کرونا و دامنۀ فعالیت (یا عدم فعالیت) انسان را می فهمیم، که البته فقط مجموعه ای از ارقامی است که روزبه روز درشت تر می شوند.

الیمتوف اکنون مدیر سیستم در شرکتی است که مجله های صنفی برای دست اندرکاران و دانشمندان حوزۀ بهداشت و سلامت منتشر می نماید. او اقرار می نماید که احتمالاً وب سایت را به اینجایی که الآن رسیده، نمی رسانده است. آیا الآن که نگاه می نماید، فروش وب سایت مثل ماجرای لازلو هانیچ بود که در سال 2010 ده هزار بیت کوین خرج خرید دو پیتزا کرد؟ بله، دقیقاً همین طور به نظر می رسد، اما اصلاً متأسف نیستم، بلکه در حقیقت قدری هم افتخار می کنم که ایده ام باعث و بانی چیزی به این عظمت شد.

پی نوشت ها:

این مطلب را هنری دایر نوشته است و در تاریخ 7 مه 2020 با عنوان The story of Worldometer, the quick project that became one of the most popular sites on the internet در وب سایت نیواستیتسمن منتشر شده است. وب سایت ترجمان آن را در تاریخ 27 اردیبهشت 1399 با عنوان داستان ورلدُمیتر: پروژه ای عجله ای که یکی از پربازدیدترین وب سایت های اینترنت شد و ترجمۀ محمد معماریان منتشر نموده است.

هنری دایر (Henry Dyer) ژورنالیست و پژوهشگری آزادکار و ساکن لندن است.

[1]روزنامه نگار محافظه کار انگلیسی [مترجم].

[2]Our World In Data

[3]سنجۀ اول (CFR) نرخ مرگ ومیر در کسانی را می سنجد که ثابت شده است به آن بیماری مبتلا هستند، اما در سنجۀ دوم (IFR) تلفات افرادی هم لحاظ می گردد که در اثر بیماری جان داده اند، اما نشانه ای نداشته اند یا تست نشده اند [مترجم].

abanhome.com: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت