خبرنگاران درباره نادر ابراهیمی - مجله وبلاگ فروش

نادر ابراهیمی در چهاردهم فروردین 1315 در تهران دیده به جهان گگردد، تحصیل مقدماتی خود را در این شهر گذراند و پس از دریافت دیپلم ادبی از دبیرستان دارالفنون، وارد دانشکده حقوق شد، اما چون رشته حقوق با روحیاتش سازگار نبود، این دانشکده را پس از 2 سال رها کرد و سپس در رشته زبان و ادبیات انگلیسی مدرک کارشناسی گرفت. او از سیزده سالگی به فعالیت­ های سیاسی پرداخت و بارها دستگیر و زندانی شد. نوشتن را از شانزده سالگی آغاز کرد و در 1342 نخستین کتاب خود را با عنوان خانه ای برای شب به چاپ رسانید. تا 1380 علاوه بر صدها مقاله تحقیقی و نقد، بیش از صد کتاب از او چاپ و منتشر شده است که دربرگیرنده داستان بلند (رمان) و کوتاه، کتاب کودک و نوجوان، نمایش نامه، فیلم نامه و پژوهش در زمینه های گوناگون است. ضمن آن که چند اثرش به زبان های مختلف جهان ترجمه شده است. او فعالیت حرفه ای خود را در زمینه ادبیات بچه ها با تاسیس موسسه همگام با بچه ها و نوجوانان ـ با همکاری همسرش ـ متمرکز کرد. هدف اصلی این بنیاد، مطالعه مسائل مربوط به بچه ها و پژوهش در باره رفتار و خلق و خوی بچه ها و روش های یادگیری آنها بود. علاوه بر آن، این بنیاد فعالیت های زیادی در حیطه نگارش، چاپ و پخش کتاب، نقاشی و عکاسی داشته است.

مرد همه­ فن­ حریف

نادر ابراهیمی به معنای واقعی کلمه، یک مرد همه­ فن­ حریف بود. او آنقدر در مشاغل متعدد و متفاوت فعالیت داشت که نمی توان همه آن ها را در قالب فهرستی به تفکیک توضیح داد. او کارهای سخت و دشواری مانند کارگری در یک چاپخانه یا کشاورزی یا کارهای فرهنگی چون مترجمی و ویراستاری، فیلمسازی مستند، خطاطی و نقاشی را نیز تجربه نموده است. ابراهیمی که از زندگی پرماجرایش لذت می برد، تصمیم گرفت زندگینامه خود را روایت کند. دو کتاب ابن مشغله و ابوالمشاغل توضیح کاملی از زندگی و فعالیت های اوست. کتاب ابن مشغله روایت ساده ای از کوشش های مردی است که به دنبال روزی حلال است و می خواهد سربلند و با عزت زندگی کند. داستان، از کشیدنِ آبِ حوض به دست ابن مشغله آغاز می گردد و از او مردی می سازد که از هر کار و هنری که در آن دستی داشته، بهره ببرد. از کار در چاپ خانه گرفته تا حساب داری حجره فرش فروشی و… ابن مشغله از جمله زندگینامه های منحصر به فرد است که شیوه نگارش آن با بسیاری از آثاری که در این زمینه تألیف شده اند، متفاوت است. نادر ابراهیمی ابوالمشاغل را در ادامه کتاب ابن مشغله اش نوشته است و در آن بخش دیگری از زندگی خود را با قلم زیبا و بیان گیرایش بازگو نموده است: یادم نمی آید که در ابن مشغله، از همسفرِ سالیان سالم محمود فتوحی نامی بُرده باشم و یادم نمی آید که اصولاً به این که محمود و من، در تمامیِ سال های شادی و غم، تقریباً پیوسته با هم بوده ایم، در جایی اشاره ای نموده باشم. شاید که حُرمتِ این دوستی ناب را در عصر نادوستی ها نگه داشتم. خدا می داند. امّا به هر حال، دیگر وقتِ نام بُردن است...

ادبیات کودک و عظیمسال

نادر ابراهیمی را بیشتر به واسطه فعالیت­ هایش در عرصه ادبیات کودک و نوجوان می ­شناسند. او خالق بیش از 50 اثر تالیفی برای کودک و نوجوانان است. او علاوه بر تالیف، 2 کتاب آدم آه نی و از پ ن ج ره ن گ اه ک ن را نیز ترجمه نموده است. نادر ابراهیمی یک هنرمند واقعی در خلق انواع محتوا محسوب می گردد. او در کنار کار تالیف و ترجمه، به تصویرگری نیز پرداخته و تصویرگر چندین کتاب مختلف کودک و نوجوان بوده است.

در حوزه ادبیات عظیمسال هم ابراهیمی دارای تالیفات متعددی است. او با سه­ گانه عاشقانه خود به ویژه کتاب یک عاشقانه آرام شناخته می گردد؛ در حالی­که او بیش از 30 جلد کتاب در زمینه­ های مختلف را به نگارش درآورده است. او همکاری بسیار نزدیکی با نشر روزبهان داشته و نخستین کتاب خود را با عنوان خانه ای برای شب در سال 1342 در این انتشارات به چاپ رسانده است. کتاب آتش بدون دود از جمله برجسته ترین تالیفات او در هفت جلد است که هر جلد آن شامل داستان جداگانه ای با تضادها و ماجراهای خاص خودش است. این ماجراها در ترکمن صحرا رخ می دهد و حال و هوای انقلابی دارد. جلد اول کتاب با نام گالان و سولماز، داستان عشقی است که به خاطر قوانین دو قبیله، ممنوع و ناپسند است. سرگذشت عشقی که بدون توجه به اختلافات دو قبیله عظیم ترکمن، بین دو جوان، اتفاق افتاده است. ابراهیمی براساس این رمان، سریالی تلویزیونی نیز با همین نام، ساخت که مخاطبان و علاقه مندان بسیاری را به خود جذب کرد. نادر ابراهیمی در کتاب تکثیر تأسف انگیز پدرعظیم داستانی علمی تخیلی را روایت می نماید. قهرمان این رمان قربانی یک اشتباه است؛ اشتباه دوستانی مصلحت اندیش که فقط خیر او را می خواهند. کتاب لوازم نویسندگی، نتیجه تدریس چندین ساله ابراهیمی در رشته های ادبیات داستانی، فنّ فارسی نویسی، عناصر اساسی داستان، فیلم نامه نویسی، اصول پایه در زیبایی شناسی و درس هایی در زمینه نقد و تحلیل هنر و ادبیّات است. براعت استهلال یا خوش آغازی در ادبیات داستانی پژوهشی ادبی از نادر ابراهیمی در ادبیات داستانی است. معنا، تعریف و کارکرد خوش آغازی در ادبیات داستانی، انواع خوش آغازی، استهلال موضوعی، استهلال شخصیتی، استهلال زبانی و بیانی، استهلال فضایی و حرکتی، استهلال محتوایی، استهلال تصویری، استهلال بافتی، استهلال سبک، استهلال مرکب و ممزوج و گونه های دیگر استهلال و در نهایت بخشی با عنوان سرانجامه، فصل های این کتاب را تشکیل می دهند. افسانه باران مجموعه ای از داستان ها و دل­نوشته های نادر ابراهیمی است. شهر شکیبا، حساب پس انداز، افسانه باران، عقیق، شادی های از دست رفته، برخورد، کنگره جانوران، حکایت عبرت انگیز آن سه ماهی، رابطه، آن ها برای چه برمی گردند، تسلیم شدگان و آن سوی تسلیم، دوازده داستان این مجموعه اند که هرکدام فضای درونی خاص خود را دارند، اما تم اصلی تمام آن ها خیانت است. مردی در تبعید ابدی یکی دیگر از نوشته­ های شناخته شده نادر ابراهیمی است که سرگذشت ملاصدرا را به تصویر می کشد؛ این اثر تا به امروز 11 بار تجدید چاپ شده است. یک عاشقانه آرام با 20 بار تجدید چاپ، بار دیگر شهری که دوست می­داشتم 25 بار تجدید چاپ و چهل نامه کوتاه به همسرم با 21 بار تجدید چاپ از برجسته ترین و پرفروش ترین آثار نادر ابراهیمی است. عشق در نوشته ­های نادر ابراهیمی بسیار لطیف و زیبا بیان می گردد و از این جهت آثار او را متمایز می نماید.

سبک و زبان ابراهیمی

به طور کلی ابراهیمی در داستان هایش از شیوه خطی استفاده می­ کند، اما با این که در روایت خطی کمتر از دیگر مولفه های الگوی کلاسیک فاصله می گیرد اما به نوعی سبک ِ امروزی (مدرن) در روایت داستان می ­رسد.

بعضی معتقدند که ابراهیمی در داستان­ های کوتاه خود از پیشگامان ادبیات پسامدرن است. وی در دوره­ ای که نویسندگان آثار مدرن خلق می­کردند دست به هنجارگریزی­هایی از چارچوب داستانی، شیوه ­های روایت و اختلال زبانی در داستان زده است. در واقع ابراهیمی با خلق شیوه­ های جدید همچون همخوانی تصویر و کلام و نثر شاعرانه توانست به سبک خاص نویسندگی دست یابد.(1)

یکی از شیوه­ های روایی ابراهیمی تغییر کانون روایت است. این تکنیک از شگردهای الگوی مدرن و شکل اغراق شده­ ای از الگوی پسامدرن است.

موفقیت ها

ابراهیمی در زمینه ادبیات بچه ها، جایزه نخست براتیسلاوا، جایزه نخست تعلیم و تربیت یونسکو، جایزه کتاب برگزیده سال ایران و چندین جایزه دیگر را هم دریافت نموده است. او هم چنین عنوان نویسنده برگزیده ادبیات داستانی 20 سال بعد از انقلاب را به خاطر داستان بلند و هفت جلدی آتش بدون دود به دست آورده است. نادر ابراهیمی چندین فیلم مستند و سینمایی و هم چنین 2 مجموعه تلویزیونی را نوشته و کارگردانی نموده و آهنگ ها و ترانه هایی برای آن ها ساخته است.

سرانجام نویسنده

سیمین دانشور درباره نادر ابراهیمی گفته است: نادر ابراهیمی در معرفیِ ادبیات به بچه ها این سرزمین یاری بسیاری کرد. کار عظیم و نادرِ او معرفی و شناساندن ادبیات به بچه ها به وسیله قصه هایش بود و این شناخت برای بچه ها بسیار ارزنده و درخور توجه است. علاوه بر آثار او در زمینهٔ ادبیات کودک، کارهایش در ادبیات عظیمسال نیز بسیار ارزنده است که بسیاری از آن ها را دوست دارم.

نادر ابراهیمی در 72 سالگی پس از چندین سال دست­ وپنجه نرم کردن با بیماری بعدازظهر پنجشنبه 16 خرداد 1387 درگذشت. ولی برای همواره در ذهن و قلب مخاطبانش زنده ماند.

پی ­نوشت:

1- مستعلی پارسا، غلامرضا، مولفه­ های ادبیات داستانی پسامدرن در آثار ابراهیمی، نشریه متن ­پژوهی ادبی، پاییز 1387، شماره37، ص161