اهمیت استراتژیک فرودگاه کابل و پایگاه های هوایی افغانستان

به گزارش مجله وبلاگ فروش، چندین فرودگاه بین المللی و پایگاه نظامی استراتژیک در افغانستان چندین دهه جولانگاه رقابت قدرت های خارجی از سویی و عامل ارتباطی این کشور محصور در خشکی از سوی دیگر بوده اند.

بررسی های خبرگزاری آناتولی نشان می دهد که بیشتر نیروهای اروپایی ناتو که برای حمایت از حمله آمریکا به افغانستان در سال 2001 صف آرایی کرده بودند طی هفته های اخیر بدون سروصدا از این کشور خارج شده اند.

حدود 2300 تا 3500 نظامی باقیمانده آمریکایی و تقریبا 7000 نیروی متحد ناتو تا قبل از یازدهم سپتامبر افغانستان را ترک کردند تا به دو دهه درگیری مسلحانه خود در این کشور خاتمه دهند. هرچند این نگرانی وجود دارد که دولت و نیروهای نظامی و امنیتی افغانستان خود را برای دوره پسا ناتو آماده نکرده باشند و این کشور دچار هرج ومرج شود.

یکی از این نگرانی ها، تاثیر خروج ناتو از افغانستان بر شرایط مرزهای هوایی مهم این کشور از جمله فرودگاه بین المللی کابل است که برای برقراری ارتباط با جهان خارج و تسریع امور حیاتی و مهمی مانند حمل و نقل کالا و مسافر نقش حساسی برعهده دارند. از این رو بررسی نقش فرودگاه های افغانستان فوق العاده حائز اهمیت است.

افغانستان دارای 64 فرودگاه عظیم و کوچک است که تنها در چهار مورد آنها پروازهای بین المللی انجام می شود. توسعه و تجهیز چهار فرودگاه بین المللی کابل، هرات، مزارشریف و قندهار در اولویت قرار گرفته است و حدود 12 فرودگاه هم منطقه ای و محلی محسوب می شود و برخی هم تنها برای خطوط نشست و برخاست هواپیماهاست.

- فرودگاه بین المللی حامد کرزای کابل

این فرودگاه یکی از مهمترین پل های ارتباطی افغانستان با پایگاه های مهم در دیگر کشورهاست. بدون تردید می توان فرودگاه کابل را شاهرگ حیاتی تداوم زندگی مردم افغانستان دانست که در قدرت ملی و سیاست داخلی و خارجی دولت تاثیرگذار بوده و از جایگاهی بسیار مهم در این کشور بر خوردار است.

فرودگاه بین المللی حامد کرزای کابل که در سال 2001 با حمایت آمریکا و ژاپن بازسازی شد، با تأمین یک خط نجات اقتصادی، برای آینده افغانستان بسیار مهم تلقی می شود. طالبان هم در اوایل ماه گذشته میلادی تاکید کردند که وجب به وجب خاک افغانستان از جمله فرودگاه ها را باید افغان ها کنترل کنند.

این فرودگاه در دوره پسا ناتو هم از اولویت زیادی برخوردار خواهد بود. مسئولین برخی کشورها سفرشان به افغانستان را منوط به امنیت فرودگاه ها و حمل و نقل هوایی این کشور دانستند. علاوه بر این، بدون حضور هواپیماهای خارجی در این فرودگاه، فعالیت های نهادهای امدادی و ارسال کمک های غذایی، پزشکی و دارویی از طریق سازمان های خیریه بین المللی هم به افغانستان سخت خواهد شد.

به دلیل اوضاع آشفته افغانستان و کابل، امنیت فرودگاه از طریق نیروی هوایی این کشور و به طور دوره ای از طریق نهادهای نظامی خارجی تأمین می شود. سازمان هواپیمایی کشوری افغانستان در ماه آوریل خواهان تحویل کنترل ترافیک هوایی این فرودگاه به ناتو شد، اما واشنگتن تأکید کرده که امنیت این مکان، شرط حضور و فعالیت دیپلمات های خارجی در این کشور است. تعطیلی سفارت استرالیا در ماه مه هم دقیقا به همین دلیل بود.

از آنجایی که این میدان هوایی (به گفته افغان ها) تنها فرودگاه اصلی افغانستان است که از آن به نام پایگاه نظامی هم استفاده می شود، نقشی بسیار حیاتی در یک کشور کوهستانی محصور در خشکی با جاده ای صعب العبور، دارد. در واقع این فرودگاه، دروازه افغانستان به روی جهان است. بدون شک، قدرت روزافزون طالبان و عقب نشینی برنامه ریزی شده نظامیان به رهبری آمریکا پس از دو دهه جنگ نافرجام، سرنوشت تازهی برای فرودگاه کابل رقم خواهد زد.

- پایگاه هوایی نظامی بگرام

عظیمترین پایگاه هوایی و نظامی افغانستان در 11 کیلومتری جنوب شرق شهر چاریکار، مرکز ولایت پروان و 47 کیلومتری شمال کابل واقع شده است. این پایگاه هوایی زمانی که ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی مشغول رقابت برای توسعه نفوذ خود در افغانستان بودند، تاسیس شد.

این پایگاه عظیم هوایی دارای دو باند پرواز است که با دیوارهای ضد انفجار محافظت می شوند. همچنین زندانی از طریق نظامیان آمریکایی در بخشی از این پایگاه ساخته شده است که افغان ها آن را زندان سیاه نام نهاده اند.

در آن زمان آمریکایی ها بر افغانستان متمرکز و شوروی ها مشغول جزیره کوبا و فیدل کاسترو بودند. در سال 1959 و یک سال پس از سفر داود خان، نخست وزیر افغانستان به واشنگتن، دوایت آیزنهاور، رئیس جمهور وقت آمریکا در فرودگاه بگرام مورد استقبال ظاهر شاه و دیگر مقامات افغان قرار گرفت.

پس از حمله آمریکا به افغانستان در اوایل دسامبر سال 2001 نیروهای لشکر 10 کوهستانی ایالات متحده و تعدادی از تکاوران و تفنگداران دریایی انگلستان در این پایگاه مستقر شدند. جورج دبلیو بوش، چهل و سومین رئیس جمهور آمریکا و همسرش لورا در اول مارس 2006 از نیروهای مستقر در پایگاه بگرام بازدید کردند.

این دومین بار است که یک نیروی مهاجم خارجی از طریق پایگاه هوایی بگرام وارد افغانستان و سپس از این کشور خارج می شود. نیروی هوایی ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی هنگامی که در سال 1979 برای حمایت از یک دولت کمونیستی به افغانستان حمله کرد، بگرام را پایگاه اصلی خود قرار داد و از آنجا عملیات علیه مجاهدین را ترتیب می داد.

با این حال ارتش ایالات متحده پایگاه نظامی و هوایی بگرام که نزدیک به دو دهه، مرکزی برای فرماندهی جنگ علیه طالبان و ردیابی عاملان حمله تروریستی القاعده در 11 سپتامبر به تعداد می رفت را ترک کرد. دو مقام آمریکایی روز جمعه 2 ژوئیه گفتند این پایگاه کاملا به نیروهای امنیت ملی و دفاعی افغانستان واگذار شده است.

- پایگاه هوایی نظامی شیندند در هرات

این پایگاه پس از بگرام دومین مرکز عظیم نظامی افغانستان است که در سال 1961 از طریق شوروی احداث شد و در طول جنگ 1980 از آن استفاده می کرد. پایگاه هوایی نظامی شیندند با توجه به فاصله 75 مایلی آن با مرز ایران دارای اهمیت استراتژیک است. کنترل این پایگاه پس از دوره ریاست جمهوری محمد نجیب الله به دست نیروهای مجاهدین افتاد.

آن ها پس از تصرف افغانستان از طریق طالبان در سال 1997 مجبور به ترک این پایگاه شدند، اما نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در سال 2002 کنترل آن را به دست گرفتند. پایگاه هوایی شیندند از سال 2012 تا 2014 برای آموزش خلبانان نیروی هوایی افغانستان از طریق ایالات متحده مورد استفاده قرار گرفت و در نوامبر همان سال بسته شد. این پایگاه اکنون محل استقرار نیروی هوایی افغانستان برای انجام پروازهای آموزشی است.

- فرودگاه های قندهار، مزارشریف و هرات

فرودگاه بین المللی قندهار یا احمدشاه بابا (نام تازه) واقع در 16 کیلومتری این شهر در سال 1962 به بهره برداری رسید. این فرودگاه در سال های اخیر بازسازی شده و پیشرفته است و در حال حاضر پروازهای نظامی و غیرنظامی منطقه ها جنوبی افغانستان را به مرکز این کشور وصل می کند.

فرودگاه قندهار یکی از اولین پایگاه هایی بود که نیروهای ارتش آمریکا در دسامبر سال 2001 در آن مستقر شدند. در پی آنها نیروهای ویژه استرالیا و کانادا از اولین نیروهای ائتلاف بودند که به فرودگاه قندهار آمدند. اداره مستقل هوانوردی کشوری افغانستان مسئولیت بخش مسافربری را برعهده دارد و بخش نظامی آن هم تحت کنترل نیروهای ناتو است.

فرودگاه بین المللی مولانا جلاالدین محمد بلخی هم در 9 کیلومتری شرق شهر مزارشریف مرکز ولایت بلخ در شمال افغانستان واقع شده و با دو باند پرواز یکی از عظیمترین فرودگاه های این کشور است. پروژه احداث این فرودگاه در سال 1950 از طریق شوروی آغاز شد و از لحاظ رفاهی و ترابری زیرساخت بسیار مناسبی برای مردم شمال افغانستان به تعداد می رود.

همچنین فرودگاه بین المللی هرات در فاصله 13 کیلومتری جنوب مرکز شهر هرات در شهرستان گذره هم یکی از عظیمترین و قدیمی ترین فرودگاه ها در غرب افغانستان است که در سال های اخیر با ایجاد ترمینال تازه و مدرن و مجهز به سیستم های امنیتی تبدیل به شلوغ ترین فرودگاه های این کشور شده است. روزانه چندین پرواز داخلی از هرات به کابل، قندهار، مزار و نیمروز و در هر هفته یک پرواز خارجی از هرات به شهر مشهد ایران از همین میدان هوایی صورت می گیرد. همچنین با پروازهای متعلق به موسسات کمک رسانی و نظامیان خارجی روزانه به بیش از سی پرواز می رسد.

محصور بودن افغانستان در خشکی، ادامه درگیری های مسلحانه، افزایش روزافزون ناامنی در عظیمراه ها و تهدید عبور و مرور میان شهری، عدم وجود راه های استاندارد و نامساعد بودن شرایط جاده ها، نقش و اهمیت فرودگاه ها در این کشور را دوچندان می کند. فرودگاه های عظیم و بین المللی افغانستان چندین دهه میدان رقابت قدرت های نظامی بین المللی و منطقه ای بازی کشورهای منطقه و تنش های داخلی و قومی هم بوده اند. این امر باعث شده است تا نقش این فرودگاه در رونق گردشگری، حمل و نقل و مسافران هوایی پررنگ شود.، ایسنا